Σύμφωνα με το διπλωματικό ρεπορτάζ επιβεβαιώνεται η πρόβλεψή μας [1] στο Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων (www.fainst.eu), πολύ πριν την πραγματοποίηση της συνάντησης στην Αθήνα των κκ Μητσοτάκη και Ερντογάν, ότι θα υπογραφεί Κείμενο Αρχών (Paper of Principals) από τους δύο ηγέτες, το οποίο -βεβαίως- από την φύση του δεν είναι νομικά δεσμευτικό.
Το Κείμενο Αρχών αποτελεί μια δήλωση προθέσεων που επιβεβαιώνει τον σεβασμό στις θεμελιώδεις αρχές των Ηνωμένων Εθνών και στα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων. Η κοινή αποδοχή και σύναψη του Κειμένου Αρχών δεν προκαθορίζει την στάση των μερών, θέτει όμως τον μεταξύ τους διάλογο κάτω από τις αρχές του ΟΗΕ και του Διεθνούς Δικαίου. Στην διεθνή πρακτική, θεωρείται ως η ελάχιστα αποδεκτή βάση προκειμένου να αναδειχθεί η δέσμευση των μερών προς την κατεύθυνση συμφωνίας αμοιβαίου οφέλους [2].
Οι κκ Μητσοτάκης και Ερντογάν με τις κοινές δηλώσεις τους αναφέρθηκαν σε άκαμπτες θέσεις των δύο χωρών χωρίς να προκληθεί οποιαδήποτε δυσαρέσκεια. Διαπιστώνεται ότι οι δύο ηγέτες έχουν αντιληφθεί την σοβαρότητα του εγχειρήματος και την ανάγκη κοινής αντιμετώπισης των προκλήσεων στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, και την ευρύτερη περιοχή ΜΕΝΑ (Middle East North Africa).
Η αποδοχή των αρχών του ΟΗΕ παραπέμπει, χωρίς δεσμεύσεις ή απαίτηση δηλώσεων, σε αποκατάσταση του διεθνούς πλαισίου, απαραίτητου για την πρόοδο των διμερών σχέσεων και την επαναφορά στην διεθνή σταθερότητα.
Το ΝΑΤΟ, η ΕΕ, ο ΟΗΕ, και σημαντικοί δρώντες στην περιοχή εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την πραγματοποίηση της συνάντησης των Αθηνών και τις προοπτικές που προδιαγράφονται.
Οι αποφάσεις που αφορούν στον τουρισμό και οι διευκολύνσεις προς κάθε Τούρκο τουρίστα έχουν ξεχωριστή σημασία και προστιθέμενη αξία για τις σχέσεις των δύο χωρών. Οι σχετικές ρυθμίσεις, αποδεκτές από την Ευρωπαϊκή Ένωση και κυρίως από τις χώρες Schengen, για χορήγηση θεωρήσεων εισόδου σε τουρκικά διαβατήρια καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, με παρέκκλιση από το δύσκαμπτο σύστημα Schengen, επιβεβαιώνει την απόφαση της Ελλάδας έμπρακτα και ουσιαστικά να συμβάλλει στο έργο της ανανέωσης του πλαισίου της Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία, ως έναν σίγουρο προθάλαμο επανέναρξης της ενταξιακής διαδικασίας.
Οι συμφωνίες εμπορικών, πολιτιστικών, οικονομικών, μεταφορικών συνεργασιών διανοίγουν τον δρόμο της συναντίληψης βελτιώνοντας τις δυνατότητες αλληλοκατανόησης, κοινών τουριστικών δράσεων, συνεκμετάλλευσης τουριστικών δυνατοτήτων δύο σημαντικών χωρών για την διεθνή τουριστική αγορά.
Η διπλωματία, πολιτική, θρησκευτική, πολιτιστική συμπεριλαμβάνεται στον τουριστικό προγραμματισμό των κρατών, όχι μόνο επειδή αποφέρουν μεγάλο οικονομικό όφελος, αλλά επειδή αποτελούν δράση της δημόσιας διπλωματίας που παραμερίζει ευκολότερα προκαταλήψεις και στερεότυπα.
Σύμφωνα με τον ορισμό του τουρισμού, τουριστική κίνηση θεωρείται οποιαδήποτε μετακίνηση ταξιδιωτών που αποσκοπεί στην ψυχαγωγία, την πολιτιστική επικοινωνία, με την προϋπόθεση ότι ο ταξιδιώτης αυτοβούλως μετακινείται χωρίς να επιδιώκει στην διάρκεια του ταξιδιού του οικονομικό αποτέλεσμα ή επιχειρηματικά οφέλη [3].
Περί της «τουρκικής μειονότητας»
Ο κ. Μητσοτάκης στις δηλώσεις του έθεσε με πολύ σαφή τρόπο το θέμα της Κύπρου και της μειονότητας στην Θράκη. Υποχρεώθηκε να δευτερολογήσει για να υπογραμμίσει, επειδή ο κ. Ερντογάν αναφέρθηκε σε τουρκική μειονότητα, ότι η μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα απολαμβάνει όλων των πλεονεκτημάτων που εξασφαλίζει η Συνθήκη της Λωζάννης, η εθνική νομοθεσία, αλλά και το ευρωπαϊκό μας πλαίσιο.
Για την διμερή μακρά άσκηση που θα ακολουθήσει επισημαίνεται ότι αναφορά σε «τουρκική μειονότητα» θα μπορούσε να αφορά κάποιους κατόχους τουρκικού διαβατηρίου, υπάρχουν ορισμένοι στα Δωδεκάνησα, που όμως δεν καλύπτονται από την Συνθήκη της Λωζάννης. Στην Ελλάδα οποιοσδήποτε πολίτης έχει το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται αλλά η χώρα μας δεν υποχρεώνεται να αναγνωρίσει άλλες μειονότητες πέραν της μουσουλμανικής στην Θράκη, σύμφωνα με την διεθνή συμβατική της υποχρέωση.
Η συνάντηση των Αθηνών χαρακτηρίζεται ως ουσιαστική για τις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών και διευκολυντική για την αμοιβαία κατανόηση θεμάτων που αποτέλεσαν και παραμένουν ως «αγκάθια» στις σχέσεις Ελλάδας- Τουρκίας.
Την σπουδαιότητα της συνάντησης επιβεβαιώνει επιπροσθέτως η ευρύτερη συζήτηση των δύο ηγετών και η ενασχόλησή τους με σοβαρά περιφερειακά και διεθνή θέματα, που μας απασχολούν επειδή αφορούν στην περιφερειακή συνεργασία και την διεθνή σταθερότητα.
Δεν θα αποτελέσει έκπληξη μια σειρά δηλώσεων που θα ακολουθήσουν στο εσωτερικό των δύο χωρών, δια των οποίων θα προωθείται προς την εσωτερική κοινή γνώμη η επιτυχία του ηγέτη τους στην Αθήνα. Σημαντικός παράγων παραμένει για το εγχείρημα που ξεκίνησε πριν από έξι μήνες στο Βίλνιους, η οικοδόμηση και παγίωση αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των πλευρών και η δυνατότητα απ΄ ευθείας, άμεσης, και ειλικρινούς επικοινωνίας των δύο ηγετών, όποτε απαιτείται από τις εξελίξεις.
[1] Για παράδειγμα, βλέπε https://www.topontiki.gr/2023/09/02/misanichti-porta-sta-ellinotourkika/
[2] Βλέπε Getting to Yes, Roger Fisher-William Ury, Getting it DONE, Roger Fisher-Alan Sharp και όλη η βιβλιογραφία για win-win negotiations
[3] Möglichkeiten für einen Winterfremdenverkehr in Griechenland, Theodoros Theodorou, Wirtschaft Universität Wien,1980