Διάγουμε ήδη την τρίτη δεκαετία αυτού του αιώνα που, όταν άρχιζε πριν 25 σχεδόν χρόνια, επιφανείς φωνές ακαδημαϊκών, πολιτικών, στρατιωτικών, διπλωματών και άλλων, έλεγαν και υποστήριζαν ότι με αφορμή την πρόσφατη τότε, κατάρρευση της πάλαι ποτέ κραταιάς Σοβιετικής Ενώσεως και την νίκη του Δυτικού Κόσμου στον Ψυχρό Πόλεμο, «…ήρθε το τέλος της Ιστορίας…», το Καλό νίκησε, το Κακό τιμωρήθηκε και πέρασε στο χρονοντούλαπο της Ιστορικής Μνήμης της Ανθρωπότητος και άλλα τέτοια αισιόδοξα και ευχάριστα μεν, πλην όμως απολύτως ουτοπικά και ουδεμία σχέση έχοντα με την πραγματικότητα του πλανήτη, καθ΄ όλη την διάρκεια του ιστορικού βίου του ανθρώπου πάνω σ΄ αυτόν [1].
Αντιθέτως, η Ιστορία έχει την κακή συνήθεια να επαναλαμβάνεται, με καταστροφικές συνέπειες για όσους δεν την γνωρίζουν, αλλά και για όσους την γνωρίζουν μεν, αλλά την αγνοούν, προσπερνώντας την, ανέμελα και ελαφρά τη καρδία, θεωρώντας ή ελπίζοντας ότι, θα «είναι καλή με αυτούς», ή γιατί έτσι θέλουν και νομίζουν, ή γιατί με κάποιο τρόπο είναι ευλογημένοι από τον Θεό, ή γιατί «έτσι πρέπει».
Την Ιστορία, δυστυχώς ή ευτυχώς δεν μπορεί να την αγνοήσει κανείς. Δυστυχώς για τους απρόσεκτους και Επιμηθείς κι ευτυχώς για τους προσεκτικούς και Προμηθείς. Οφείλουμε να είμαστε το δεύτερο με κάθε τρόπο και μέσον.
Δεδομένης της ανθρώπινης φύσης, της φύσης του Διεθνούς Συστήματος, αλλά και του σκληρού πυρήνα της φύσης των συλλογικών ανθρωπίνων οντοτήτων, δηλαδή του ενστίκτου της επιβίωσης και αυτοσυντήρησης, η γνώση και η ενδελεχής μελέτη της Ιστορίας, αποτελεί έναν από τους κυριώτερους, αν όχι τον κυριώτερο, οδηγό του ιστορικού «πορεύεσθαι» για τις ανθρώπινες συλλογικότητες με όποια μορφή εμφανίσθηκαν διαχρονικά επί της Γης.
Είτε με την μορφή των πόλεων-κρατών, είτε με την μορφή των Αυτοκρατοριών, είτε με την μορφή των συγχρόνων εθνικών κρατών, (που αποτελούν και την κρατούσα συνιστώσα Μονάδα του Διεθνούς Συστήματος από το 1648 και την Συνθήκη της Βεστφαλίας, η οποία σηματοδότησε την ανάδειξη του Κράτους ως κυρίαρχου δρώντος στο Διεθνές Σύστημα) έκτοτε και μέχρι προσφάτως, με τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες βέβαια, να επιχειρείται η «άλωσή» του, είτε από υπερεθνικούς φορείς, είτε από μη κυβερνητικούς δρώντες, είτε από οργανώσεις , είτε από υβριδικά μορφώματα, χωρίς ιδιαίτερη οφείλω να πω επιτυχία. Το έθνος-κράτος φαίνεται ότι είναι πολύ σκληρό για να πεθάνει, τουλάχιστον μέχρι στιγμής….
Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι ο τρόπος που πορεύονται οι συλλογικότητες αυτές, ανεξαρτήτως μορφής και εποχής, ανεξαρτήτως θρησκείας και τρόπου διακυβερνήσεως, ανεξαρτήτως οικονομικού, κοινωνικού, ηθικού μοντέλου, ανεξαρτήτως όλων αυτών των υπέροχων ή λιγότερο υπέροχων διαφοροποιήσεων που έχει εφεύρει ο άνθρωπος για να διαβιοί επί του πλανήτη…..
Περί της ισχύος
Δυστυχώς, στο Διεθνές Σύστημα, από τότε που οι άνθρωποι συγκρότησαν κοινότητες, το σκληρό νόμισμα, πλην όμως άκρως απαραίτητο και το μόνο που σίγουρα διασφαλίζει την επιβίωση ήταν, είναι και θα παραμείνει σίγουρα στο προβλεπτό μέλλον, η ισχύς.
Η ισχύς πάσης φύσεως, αλλά εδώ σήμερα θα μας απασχολήσει η ένοπλη ισχύς, ως συνιστώσα της γενικότερης ισχύος που οφείλουν να συσσωρεύουν και να διατηρούν τα κράτη για να επιβιώνουν και να πορεύονται στον διεθνή στίβο, χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι αγνοούνται ή/και απαξιώνονται άλλες πολύ σημαντικές και επίσης απαιτούμενες παράμετροι, όπως επί παραδείγματι η διπλωματία, η οικονομία, η κοινωνική συνοχή, η παιδεία, η επίδραση των υπερεθνικών οργανισμών και φορέων, οι συμμαχίες, οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ των κρατών και ούτω καθ’ εξής.
Είναι πάρα πολύ σημαντικά και αυτά, αλλά άνευ της ισχύος, της στρατιωτικής ισχύος εν προκειμένω, μικρή και μάλλον αμελητέα επίδραση έχουν όλα αυτά μαζί, αλλά κι ένα-ένα ξεχωριστά, επί του διεθνούς γίγνεσθαι και επί των διακρατικών σχέσεων. Αυτό μάλλον επιβεβαιώνεται εμφατικά σε περιόδους δύσκολες και ταραγμένες, όπως αυτές που περνά ο πλανήτης τις τελευταίες δεκαετίες και σε «γειτονιές» δύσκολες επίσης, σαν την δική μας περιφερειακή ενότητα, το σύμπλοκο δηλαδή των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με τις εξαρτώμενες περιοχές που αυτό οριοθετεί, επηρεάζει και επηρεάζεται, από αυτές: την Ανατολική Ευρώπη, την Εγγύς και Μέση Ανατολή, την Βόρειο Αφρική και όχι μόνο.
Θα μπορούσαμε κάλλιστα να επεκτείνουμε αυτή την ούτως ή άλλως εκτεταμένη περιοχή, αναφέροντας επιπλέον την Υποσαχάρια Αφρική, το Κέρας της Αφρικανικής Ηπείρου, τον Καύκασο και, φυσικά, την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη και όλα αυτά τα οποία λαμβάνουν χώρα σε εκείνες τις περιοχές, που βεβαίως δεν είναι ίδια, αλλά αν εμβαθύνουμε λίγο στα πράγματα, θα διαπιστώσουμε ότι έχουν τις ίδιες γενεσιουργές αιτίες, που είναι αρχέγονες και παρόμοιες διαχρονικά: η επιβίωση, η αναζήτηση εξουσίας, η αναζήτηση ισχύος και επιρροής και η συσσώρευση πλουτοπαραγωγικών πηγών.
Έτσι ήταν πάντα εξ άλλου και παρ’ όλη την πρόοδο της ανθρωπότητος σε πάρα πολλούς τομείς, (συμπεριλαμβανομένων παραδείγματος χάριν των δημοκρατικών θεσμών, των δικαιωμάτων του ανθρώπου, της προστασίας των μειονοτήτων κλπ.), τα παραπάνω, δηλαδή η επιβίωση, η εξουσία, η ισχύς (για την ακρίβεια η σχετική ισχύς), η επιρροή και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές, θα παραμένουν πάντα τα ισχυρά διακυβεύματα για τα οποία μάχονται οι άνθρωποι και τα μοντέλα-σύνολα που φτιάχνουν.
Το κυρίαρχο, κατά την άποψή μου, μοντέλο είναι το έθνος-κράτος και ισχυρίζομαι ότι έτσι θα παραμείνει και στο προβλεπτό μέλλον, με το Διεθνές Δίκαιο να θέτει μεν προβληματισμούς και όρια, πλην όμως να παραμένει δομικά ατελές, λόγω μη υπάρξεως υπερκειμένης Αρχής η οποία να είναι σε θέση να το επιβάλει, αδιακρίτως και σε όλους.
Σε αυτήν την μεγάλη εδαφική έκταση, λοιπόν, βρίσκεται και η Ελλάδα. Μικρή μεν σε έκταση, πλην όμως σημαντικότατη λόγω της θέσεώς της, στην γεωπολιτική και γεωστρατηγική σκακιέρα και ως εκ τούτου αντίπαλος για αναθεωρητικά κράτη, αναθεωρητικούς και μη ικανοποιημένους δρώντες από το ισχύον «status quo» το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, είναι η «Δυτική Τάξις των Πραγμάτων», όπως αυτή διαμορφώθηκε από τους νικητές του Β΄ Παγκοσμίου και του Ψυχρού Πολέμου.
Από την άλλη πλευρά, η Ελλάς ήταν και παραμένει επίζηλος σύμμαχος και εταίρος από κρατικούς και μη δρώντες που πρεσβεύουν την διατήρηση και ενίσχυση αυτής της ισχυούσης τάξης των πραγμάτων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από πλευράς αναλήψεως ευθυνών και ρόλων της Ελλάδος στο διεθνές γίγνεσθαι, είτε εντός των συμμαχικών και εταιρικών σχημάτων στα οποία συμμετέχει η χώρα μας, είτε κατά μόνας, ως κράτους, δηλαδή, που επιζητεί την επιβίωση, την συντήρηση, την διατήρηση, την πρόοδο και την ενίσχυση του ρόλου της στην περιοχή.
Με άλλα λόγια, είτε μόνη της, είτε με άλλους μαζί, οφείλει να έχει και να διατηρεί ες αεί, μια θέση στο τραπέζι, διότι διαφορετικά κινδυνεύει να βρεθεί στο… μενού.
Δεν υπάρχουν φιλίες, συμπάθειες, αγάπες και μίση στο διεθνές στερέωμα. Αυτό που υπάρχει και κατευθύνει τα πάντα είναι τα εθνικά συμφέροντα των Κρατών [2]. Μια ματιά στον χάρτη αρκεί για να το καταλάβει κανείς, όσο αδαής και άσχετος να είναι με αυτού του είδους τα ζητήματα.
Και τούτο διότι ευρίσκεται στο κέντρο, κυριολεκτικώς, ενός από τα σημαντικότερα ζητήματα που ταλανίζουν πολιτικά και στρατηγικά τον κόσμο τους τελευταίους αιώνες και αναφέρομαι φυσικά στο γνωστό τοις πάσι «Ανατολικό Ζήτημα», το οποίο τροφοδοτεί με εντάσεις και προβλήματα την περιοχή και το «σύμπλοκο» που ανέφερα προηγουμένως, δημιουργώντας ενίοτε παγκόσμιες αναταράξεις και μεγάλους πολέμους, όπως έκανε κατά κόρον τον προηγούμενο και τον προ-προηγούμενο αιώνα και ιδιαίτερα για τα Βαλκάνια. Είναι νομίζω γνωστό σε όλους το αποδιδόμενο στον Winston Churchill απόφθεγμα ότι «τα Βαλκάνια παράγουν περισσότερη Ιστορία, από όση μπορούν να καταναλώσουν». Στις μέρες μας εκτιμώ θα μπορούσε το απόφθεγμα άνετα να επεκταθεί και στις άλλες περιοχές που αναφέρθηκα.
Για να γίνει κατανοητό το πόσο γρήγορα και με ποια ένταση είναι δυνατόν να αλλάξουν τα πράγματα θα δώσω δυο εικόνες της περιφέρειάς μας το 2020, όταν ανέλαβα Αρχηγός, και το 2024, όταν παρέδωσα. Θα πάμε με την φορά των δεικτών του ωρολογίου εκ δυσμών προς ανατολάς και θα αναζητήσουμε αστάθεια και κρίσεις ή πολέμους.
Ο Στρατηγός ε.α. Κωνσταντίνος Φλώρος, στην Αθηναϊκή Λέσχη.
———————————————————————————–
Το 2020, λοιπόν, είχαμε αστάθεια στο Κόσσοβο, στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη, μετά είχαμε θερμή κατάσταση στο Αφγανιστάν, κι από εκεί Ιράκ, την Συρία και καταλήγαμε στην Λιβύη, όπου ο πόλεμος έληξε το 2020.
Το 2024, μέσα σε μόλις 4 χρόνια, ακολουθώντας την ίδια διαδρομή εξακολουθεί η αστάθεια σε Κόσσοβο και την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, με το πρώτο αρκετά επιβαρυμένο σε σχέση με το 2020, έχουμε μεγάλο και πολυετή πόλεμο στην Ουκρανία, παγκόσμιας επιρροής και επιπτώσεων, πόλεμο στον Καύκασο μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, το Αφγανιστάν έχει καταρρεύσει και είναι στα χέρια των Ταλιμπάν, Ιράκ, Συρία, Λίβανος, πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, Υεμένη εναντίον όλης της Δύσης, ναι μεν στην Λιβύη υπάρχει ησυχία από το 2020 αλλά μαίνεται ο πόλεμος στο γειτονικό Σουδάν, και η κατάσταση είναι έκρυθμη σε όλο το Σαχέλ, με το Μάλι και τον Νίγηρα να φλέγονται, χωρίς να αναφέρω τις αναταράξεις στην Αιθιοπία, και πάνω σε αυτά είχαμε πολύ πρόσφατα αυτό που είδαμε όλοι έκπληκτοι στις τηλεοράσεις μας, μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν. Μέσα σε μόλις 4 χρόνια!..
Τούτων αναφερθέντων, λοιπόν, εισαγωγικώς, μάλλον εκτενώς αλλά θεωρώ άκρως αναγκαίων για την κατανόηση του ρόλου των Ενόπλων Δυνάμεων στους δύσκολους αυτούς καιρούς, θεωρώ ότι η αναζήτηση, κατοχή και διατήρηση ισχυρών Ενόπλων Δυνάμεων εκ μέρους της Ελλάδος είναι εκ των ων ουκ άνευ για την συνέχεια υπάρξεως του κράτους, αυτού καθ’ αυτού ως οντότητος, αλλά και νομίζω κυρίως, ως κοιτίδας του έθνους των Ελλήνων απανταχού γης.
Τι θέλει η Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι μια χώρα η οποία σταθερά επιδιώκει την διατήρηση της υφισταμένης καταστάσεως, είναι μια χώρα που σταθερά επιδιώκει την ειρήνη στην περιοχή, είναι μια χώρα που προβάλει ως μέσον επιλύσεως των διαφορών τον διάλογο και την εξεύρεση συμβιβαστικών λύσεων, μια χώρα που αποφεύγει κατά το δυνατόν τις εντάσεις και μια χώρα που προβάλει και διαλαλεί το διεθνές δίκαιο ως το πλέον κατάλληλο εργαλείο και μέσον διευθετήσεως των όποιων διαφορών σε κρατικό επίπεδο. Σκοπός ατέρμων και διαρκής, η διατήρηση της ειρήνης με στόχο την ευημερία της κοινωνίας της και την καλλιέργεια και δημιουργία ακόμη καλυτέρων προοπτικών για τις επόμενες γενιές των Ελλήνων.
Η ειρήνη είναι ύψιστο αγαθό και εκ των ων ουκ άνευ για την ευημερία, την πρόοδο και την αειφόρο ανάπτυξη των κοινωνιών. Όμως, ποια ειρήνη; Οποιαδήποτε ειρήνη; Και η Ανταλκίδειος Ειρήνη, ειρήνη ήταν, αλλά έμεινε στους αιώνες από τότε μέχρι σήμερα, ως κατάπτυστη και μη αποδεκτή κατάσταση ειρήνης, διότι ουσιαστικά ήταν «ήττα» και μάλιστα χωρίς μάχη, ήταν κατάφορη επιβολή της βουλήσεως του αναθεωρητού Πέρση επί των ελευθέρων ελληνικών πόλεων-κρατών, ήταν «πρόσταγμα του μεγάλου Βασιλέως, επί των αδυνάμων Ελλήνων» όπως την χαρακτηρίζει ο Ισοκράτης, «αισχρή και ανόσια» όπως την απεκάλεσε ο Πλάτων. Παρέδιδε ελληνικά εδάφη και Έλληνες στους Πέρσες, αφαιρούσε το δικαίωμα της αυτοάμυνας στις ελληνικές Πόλεις, εξευτέλιζε και κομμάτιαζε τους θριάμβους και τις θυσίες των Ελλήνων στους Περσικούς Πολέμους, στον Μαραθώνα, στην Σαλαμίνα και στις Πλαταιές. Ήταν πραγματικά ένα όνειδος!
Συνεπώς ευκταία και καλή η ειρήνη, αλλά ποια ειρήνη; Απαντώ: η αξιοπρεπής ειρήνη! Η ειρήνη που διασφαλίζεται με όρους ισότητας μεταξύ των ανταγωνιστών, αντιπάλων και εχθρών. Κι αυτή την ειρήνη, την αξιοπρεπή ειρήνη επαναλαμβάνω μπορεί να την επιβάλλει μόνον η ένοπλη ισχύς κάθε κράτους. Δηλαδή, με άλλα λόγια οι Εθνικές Ένοπλες Δυνάμεις, ενός εκάστου.
Γνωρίζω και γνωρίζουμε όλοι το δίλημμα που τίθεται κατά καιρούς, ιδιαιτέρως, στις Δυτικές κοινωνίες, περί της επιλογής «βουτύρου ή κανονιών», δίλημμα που πρωτοδιατυπώθηκε τον 19ο αιώνα και ισχυροποιήθηκε τον 20ο. Θεωρώ ότι δεν υπάρχει πιο ψευδές δίλημμα από αυτό. Είναι μια ιδεολογική, εργαλειακή και στείρα απόπειρα να ξεπερασθεί η φύση του Διεθνούς Συστήματος με ευχές και εκλογικεύσεις που παραβλέπουν και αγνοούν ηθελημένα την πραγματικότητα όπως είναι, και προσπαθούν να την διαμορφώσουν όπως θα ήθελαν να είναι, αλλά αυτό είναι αδύνατον.
Αναφέρθηκα ανωτέρω στα της φύσεως του Διεθνούς Συστήματος ως έχει και θα εξακολουθήσει να έχει εις το διηνεκές, κατά την άποψή μου, και δεν χρειάζεται να επανέλθω.
Η απάντηση στο ψευτοδίλημμα λοιπόν είναι: «Και βούτυρο, και κανόνια». Πώς, όμως; Η απάντηση λέγεται «Εθνική Πολιτική Επιβίωσης» και, εν πάση περιπτώσει, νομίζω ότι, σίγουρα είναι πιο εύκολο να βρεθεί ο τρόπος να έχεις και βούτυρο και κανόνια, από το να βρεθεί ο τρόπος να εξαλείψεις τα αίτια που γεννούν τις συρράξεις και τους πολέμους επάνω στον πλανήτη από γενέσεώς του.
Δυστυχώς το δεύτερο (η εξάλειψη των αιτίων του Πολέμου, δηλαδή), δεν έχει γίνει κατορθωτό σε όλο τον γνωστό βίο της ανθρωπότητος, πράγμα που βασίμως δημιουργεί την υποψία ότι δεν θα γίνει στο προβλεπτό μέλλον.
Στην δική μου θεώρηση των πραγμάτων, λοιπόν, για να έχεις το βούτυρο πρέπει πρώτα να έχεις εξασφαλίσει την ύπαρξή σου, ως οντότητα, εν προκειμένω ως κράτος. Και για να το κάνεις αυτό χρειάζεσαι κανόνια, χρειάζεσαι Ισχύ. Σίγουρα όχι μόνο, αλλά απαραιτήτως και Ισχύ. Ισχύ για να μην μπορεί να σε πειράξει κανένας και να μπορείς απερίσπαστος από τον υπαρξιακό κίνδυνο να αποκτάς βούτυρο και άλλα χρήσιμα πράγματα, όπως παιδεία, υγεία, συγκοινωνίες, ευμάρεια γενικώς, ευημερία κλπ.
Η οικονομία που είναι το διακύβευμα (ως προς την διάθεση πόρων για βούτυρο ή κανόνια) δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε καθεστώς ανασφάλειας του κράτους. Όλοι το γνωρίζουν κι έτσι καταρρίπτονται και κάποιες απαράδεκτες απόψεις περί παραγωγικότητος ή μη των Ενόπλων Δυνάμεων, που ακούσθηκαν παλαιότερα και ακούγονται κατά καιρούς.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις σε όλα τα κράτη, παράγουν αυτό που θέλουν οι κοινωνίες τις οποίες υπηρετούν και οι κοινωνίες συντηρούν Ένοπλες Δυνάμεις για να αισθάνονται και να είναι ασφαλείς.
Δεν κουράσθηκα καθ’ όλη την διάρκεια της θητείας μου ως Αρχηγός να τονίζω στο προσωπικό των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ότι είναι «οι παραγωγοί», οι παραγωγοί του σπουδαιότερου και κρισιμοτέρου αγαθού που χρειάζεται μια κοινωνία για να μπορεί να αναπτυχθεί και να συνεχίζει να αναπτύσσεται δημιουργώντας πλούτο και ευημερία για τους πολίτες της, διασφαλίζοντας το παρόν και χτίζοντας το μέλλον.
Σε μια χρονική συγκυρία, λοιπόν, όπως η σημερινή, που ο κόσμος όλος ταράζεται, συγκλονίζεται, φλέγεται, οι πόλεμοι μαίνονται και η γεωπολιτική αστάθεια επικρατεί και, μάλιστα, βαίνουσα επί τα χείρω, όπως μόλις προ ολίγων ημερών κατεδείχθη για ακόμη μια φορά, πολλοστή τα τελευταία χρόνια, νιώθω ιδιαίτερα ευτυχής, υπερήφανος και ικανοποιημένος, που επί των ημερών μου, ως Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων την παρελθούσα 4ετία, χάρη στην σκληρή δουλειά και στον μεθοδικό σχεδιασμό μας, η ένοπλη Ισχύς της χώρας είναι τόσο μεγάλη, ώστε να είναι απολύτως αποτρεπτική για κάθε δυνητικό επίβουλο. Κι αυτό κατεδείχθη στην πράξη, δεν είναι μια απλή θεωρία.
Οι πρόσφατες προκλήσεις
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε και αντιμετωπίσαμε με εξαιρετική επιτυχία μια σειρά πρωτοφανών προκλήσεων άμυνας και ασφαλείας για την Ελλάδα, και σε ένταση αλλά και σε χρονική διάρκεια, με πρώτη την υβριδική επίθεση στον Έβρο τον Μάρτιο του 2020, όπου σφραγίσαμε τα σύνορά μας μαζί με την Ελληνική Αστυνομία και επιβάλαμε την βούλησή μας κόντρα στην βούληση του αντιπάλου που επιχειρούσε να αποσταθεροποιήσει το ελληνικό κράτος εκείνη την περίοδο. Γιατί περί αυτού επρόκειτο, το διακύβευμα ήταν υψηλό.
Ο εκβιασμός ήταν ωμός και απροκάλυπτος. Δεν πρέπει να μας ξεγελά ο τρόπος που επεδιώχθη να γίνει, δηλαδή χωρίς όπλα φανερά.
Το αποτέλεσμα εάν επετύγχανε θα ήταν το ίδιο, θα είχε αποσταθεροποιηθεί η χώρα. Υπήρξε νίκη, λοιπόν, στον Έβρο κι έτσι πρέπει να καταγραφεί κι έχει καταγραφεί στο συλλογικό υποσυνείδητο των Ελλήνων, και ορθώς. Και μην γελιόμαστε, και οι αντίπαλοι την εξέλαβαν ως τέτοια.
Αργότερα, το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου, ήρθε η σχεδόν τετράμηνη κρίση επ’ αφορμή της εξόδου του Τουρκικού ερευνητικού Πλοίου, Oruc Reis, στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου κινητοποιήθηκαν μαζικά και έντονα οι Ένοπλες Δυνάμεις στο σύνολό τους σε ξηρά, θάλασσα κι αέρα, για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, μέχρι σχεδόν το τέλος της χρονιάς, μη αφήνοντας περιθώρια παρανοήσεων ή και αμφιβολιών περί των προθέσεων και δυνατοτήτων μας επί του πεδίου.
Ταυτόχρονα, αυτήν την τετραετία κατεβλήθη τεράστια προσπάθεια προκειμένου να αναδιοργανωθεί, ανασυνταχθεί, και επανασχεδιαστεί η αρχιτεκτονική ασφαλείας και άμυνας της χώρας, και να ισχυροποιηθεί ακόμα περισσότερο η αποτρεπτική της ισχύς, ιδιαιτέρως στον Έβρο και στα νησιά.
Πολύ εγκαίρως, επίσης, εκτιμήθηκε η πραγματική κατάσταση σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, στην Μέση Ανατολή, και στην Βόρεια Αφρική και οι εξ αυτών δυνητικές προκλήσεις ασφαλείας (οι οποίες όντως εμφανίσθηκαν τα επόμενα χρόνια) και συνυπολογιζομένης, φυσικά, της κυριωτέρας αμυντικής προκλήσεως της χώρας που συνίσταται στην εξισορρόπηση και αποτροπή της Τουρκίας, ανεδείχθη η αμυντική ανάγκη αναβαθμίσεως και αναδιοργανώσεως των υποδομών μας αλλά και της συνολικότερης αμυντικής σχεδιάσεώς μας στην Κρήτη.
Έτσι, λοιπόν, από το 2020 απεφασίσθη και τέθηκε σε εφαρμογή η κατασκευή του Νέου Εθνικού Ναυστάθμου για το Πολεμικό μας Ναυτικό στην Σούδα, που είναι σε εξέλιξη και τρέχει με ταχείς ρυθμούς, ώστε στο πολύ εγγύς μέλλον να ναυλοχεί εκεί ο μισός ελληνικός στόλος σε σύγχρονες υποδομές και εγκαταστάσεις. Επιπλέον, στην Κρήτη ενισχύθηκαν και στελεχώθηκαν αερομεταφερόμενες μονάδες Πεζικού και Ειδικών Δυνάμεων, κατασκευάσθηκαν και κατασκευάζονται υποδομές για μεταφορικά και επιθετικά ελικόπτερα και έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες για την κατασκευή και δεύτερου πολεμικού αεροδρομίου στο Καστέλι παράλληλα με το πολιτικό αεροδρόμιο εκεί, που ενισχύουν έτι περαιτέρω τις δυνατότητές μας στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο και στην Ανατολική και Κεντρική Μεσόγειο.
Αυτές είναι τεράστιες αλλαγές στις γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές δυνατότητες προβολής Σημαίας και Ισχύος για την πατρίδα μας, και σμίκρυνση των όποιων αποστάσεων μας ταλάνισαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο μακρινό ή και πιο κοντινό παρελθόν, σε σχέση με τις δυνατότητες υπεράσπισης του ευρύτερου ελληνισμού.
Συνηθίζουμε να λέμε ότι η γεωγραφία είναι δεδομένη και δεν μπορεί κανείς να την αλλάξει και αυτό είναι κατ’ αρχήν ορθόν. Δεν θα συμφωνήσω όμως 100% με το ανωτέρω αξίωμα. Ναι, δεν μπορούμε να σύρουμε την Ελλάδα στον χάρτη. Αυτό που μπορούμε, όμως, να κάνουμε και είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος, ικανοποιημένος και ευτυχής που το αποφασίσαμε, εισηγηθήκαμε, εγκρίθηκε από τον πρωθυπουργό και εξελίσσεται και τώρα, είναι ότι μπορούμε να την «πειράξουμε» λίγο την γεωγραφία, να την τροποποιήσουμε επ’ ωφελεία μας, με βάση το Εθνικό Συμφέρον και την Υψηλή Στρατηγική μας.
Αυτό κάνουμε με τις νέες υποδομές, τους νέους Ναυστάθμους και τα νέα πολεμικά αεροδρόμια, σε περιοχές υψηλής γεωπολιτικής, γεωστρατηγικής, και γεωοικονομικής αξίας, όπως νομίζω και ο πλέον αδαής περί τούτων των πραγμάτων, αντιλαμβάνεται ότι είναι η Κρήτη.
Οι ξένοι φίλοι, εταίροι, και σύμμαχοί μας το γνωρίζουν και επενδύουν εκεί από καιρού.
Εμείς, έπρεπε να έρθει το 2020 για να το πράξουμε κι εν μέσω αντιρρήσεων, αντιγνωμιών, σκοπίμων καθυστερήσεων και κωλυσιεργιών, πολέμου λάσπης κλπ, αλλά ας είναι! Το αποτέλεσμα μετράει και η εκπλήρωση του σκοπού. Έστω κι έτσι λοιπόν, τα πράγματα πήραν το δρόμο τους κι εύχομαι να συνεχισθούν ταχύτατα. Οι καιροί είναι δύσκολοι και δεν υπάρχει η πολυτέλεια του χρόνου. Η πραγματικότητα είναι σκληρή και έρχεται με ταχύτητα. Προειδοποιεί και δίνει σημάδια. Οφείλουμε να τα αντιληφθούμε, να τα αναγνωρίσουμε, να τα αποκωδικοποιήσουμε, κυρίως δε, να μην τα αγνοήσουμε και να μην ομφαλοσκοπούμε. Γιατί η πραγματικότητα όπως και η Ιστορία, όταν τις αγνοείς, τιμωρούν. Ενίοτε δε αμείλικτα.
Οι νέες δομές
Όσον αφορά στην Αλεξανδρούπολη, την «Σούδα του Βορρά» όπως συνηθίζω να τη λέω, και εκεί αξιοποιήσαμε και συνεχίζουμε να αξιοποιούμε τον λιμένα με την παροχή διευκολύνσεων σε δυνάμεις της Συμμαχίας, για την προώθησή τους προς ενίσχυση της Νοτιοανατολικής Πτέρυγάς της, παρακάμπτοντας ουσιαστικά τα Στενά που είναι κλειστά, τουλάχιστον για την Δύση.
Δεν χρειάζεται να υπογραμμίσω το πόσο σημαντική είναι αυτή η εξέλιξη σε Εθνικό επίπεδο. Δύο χώρες στενοχωρούνται πολύ για την αναβάθμιση και την εμφάνιση στον χάρτη της Αλεξανδρούπολης. Και οι 2 ανήκουν στο «κλαμπ» των αναθεωρητικών κρατών, και σε νοοτροπία αλλά και με πράξεις. Τεράστιας εθνικής σημασίας, λοιπόν, το «project Αλεξανδρούπολις».
Η στρατηγική αξία της πρωτεύουσας του Έβρου, βεβαίως, αποκτά επιπλέον διεθνές βεληνεκές στο πλαίσιο και της ταχύτατης ενεργειακής αναβάθμισής της, σύμφωνα με τους ευρύτερους σχεδιασμούς της Κυβέρνησης.
Η ίδρυση και λειτουργία ήδη της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου του ΓΕΕΘΑ αναμόρφωσε ένα παρωχημένο από δεκαετιών μοντέλο και έβαλε τις Ειδικές Δυνάμεις και τις Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων της πατρίδας σε μια νέα εποχή, όπως επιτάσσουν και τα σύγχρονα διεθνή πρότυπα, αλλά κυρίως όπως απαιτεί η αυταπόδεικτη ανάγκη σύγχρονης σχεδιάσεως και εκτελέσεως τέτοιας φύσεως επιχειρήσεων σε ειρήνη, ένταση, κρίση, πόλεμο, και μετά τον πόλεμο.
Επιπλέον, ιδρύθηκε στο ΓΕΕΘΑ η Διεύθυνση Διαστήματος για την βέλτιστη αξιοποίηση και εκμετάλλευση των πληροφοριών και των δεδομένων που προέρχονται από δορυφορικά συστήματα.
Απ’ την πρώτη στιγμή, εκτός της αγαστής συνεργασίας μας με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ήρθαμε σε επαφή και συνεργαζόμαστε εντατικά και συνεχώς με τις αντίστοιχες Διοικήσεις της Γαλλίας και των ΗΠΑ και το επόμενο ορόσημο είναι να αποκτήσουμε κι εμείς Διοίκηση Διαστήματος, όταν καταφέρουμε να στείλουμε μέσα για στρατιωτικούς σκοπούς στο Διάστημα.
Προχωρήσαμε στην αναβάθμιση, ενίσχυση, και μεγέθυνση της Διεύθυνσης Κυβερνοάμυνας για την αντιμετώπιση της συνεχώς αυξανόμενης πρόκλησης των κυβερνοεπιθέσεων. Ίσως να μην είναι ευρέως γνωστό ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις συμμετέχουν στην προστασία λειτουργίας κρίσιμων φορέων, κυβερνητικών υπηρεσιών, και δομών του κράτους και στον τομέα αυτόν.
Με τα δυο τελευταία, λοιπόν, η Ελλάδα μπήκε σε δυνατότητες επιχειρήσεων και στις πέντε διαστάσεις πλέον των στρατιωτικών επιχειρήσεων: Ξηρά, Θάλασσα, Αέρας, Κυβερνοχώρος, και Διάστημα.
Χρειάζεται συνέχεια, όμως, χρειάζεται συνέχεια, συνέπεια, υπευθυνότητα, προσπάθεια, υπομονή, επιμονή, μέθοδος, σχεδιασμός, και πόροι. Πόροι για την άμυνα, γιατί όταν την άμυνα την εγκαταλείπεις σε εγκαταλείπει κι αυτή επί δέκα φορές, κι όταν αποφασίσεις να την ξαναπιάσεις, σου κοστίζει πολύ ακριβότερα και απαιτεί πάρα πολύ χρόνο.
Και χρόνος δεν υπάρχει. Οι καταστάσεις και οι εξελίξεις τρέχουν.
Στον τομέα της αμυντικής διπλωματίας, εις ότι αφορούσε τις ένοπλες δυνάμεις, ενισχύθηκαν εντυπωσιακά οι στρατιωτικές μας συνεργασίες με τις ΗΠΑ, την Γαλλία, με σχεδόν όλες τις βαλκανικές χώρες, με σημαντικές αραβικές χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία, και η Αίγυπτος, καθώς επίσης και με το Ισραήλ και, φυσικά, με την Κύπρο, συντελώντας με αυτό τον τρόπο στην εδραίωση της Ελλάδας ως πυλώνα ειρήνης, ασφαλείας, και σταθερότητας στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι εξοπλισμοί
Στον τομέα των εξοπλιστικών προγραμμάτων, τα οποία για πάνω από μια δεκαετία είχαν «παγώσει» και ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, αλλά όχι μόνο, το ΓΕΕΘΑ πρότεινε και η κυβέρνηση ενέκρινε το 2020 έναν συμπαγή αμυντικό σχεδιασμό που οικοδομεί τις ισχυρές ελληνικές ένοπλες δυνάμεις του παρόντος αλλά κυρίως του μέλλοντος, με ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα φιλόδοξο μεν, αλλά μακρόπνοο, και προσεκτικά μελετημένο όπως πρέπει σε βραχυ-μεσοπρόθεσμο ορίζοντα 15ετίας και πλέον.
Πέραν αυτού, την παρελθούσα 4ετία συνετάχθη μελέτη για τις Ένοπλες Δυνάμεις μας το 2050, για να έχουμε δηλαδή και τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα και σχεδιασμό της Ελληνικής Αμυντικής Ισχύος. Έτσι κάνουν όλοι οι στρατοί του κόσμου, έτσι, λοιπόν, κάναμε κι εμείς.
Γυρνώντας, όμως, στο παρόν και στο βραχυ-μεσοπρόθεσμο μέλλον, έχουμε και λέμε: τα αεροσκάφη Rafale είναι ήδη εδώ, τα μαχητικά F-16 αναβαθμίζονται ταχύτατα, οι φρεγάτες Belharra ναυπηγούνται, από τα νέα σύγχρονα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα του Πολεμικού Ναυτικού που παρηγγέλθησαν το 2020 ήρθαν προ ολίγων ημερών τα 3 πρώτα από τα 7 συνολικά. Τα [πυραυλικά συστήματα] SPIKE-NLOS έρχονται, ενώ εκατοντάδες τεθωρακισμένα τροχοφόρα του Στρατού Ξηράς επιχειρούν ήδη στις Μονάδες πρώτης γραμμής, στα σύνορα.
Ενεργοποιήθηκαν ή συντάχθηκαν εξ αρχής, όπου δεν υπήρχαν, συμφωνίες Εν Συνεχεία Υποστηρίξεως, οι γνωστές FOS, για όλα τα πτητικά μέσα, αεροσκάφη και ελικόπτερα, αλλά όχι μόνο, και έτσι αργά μεν αλλά σταθερά έχουν αρχίσει να ανεβαίνουν οι διαθεσιμότητες σε μέσα που ακινητούσαν επί πάρα πολλά χρόνια.
Από το 2022 έχει αρχίσει σε συνεργασία με πολύ φίλη χώρα, που διακρίνεται στον τομέα αυτόν, η υλοποίηση και η εγκατάσταση πλήρους και ολοκληρωμένου συστήματος Ηλεκτρονικού Πολέμου, που περιλαμβάνει και ANTI-UAV δυνατότητες πολύ υψηλών προδιαγραφών. Η πρώτη φάση τελείωσε και θα ακολουθήσουν, θέλω να ελπίζω πολύ σύντομα, όπως είχε προγραμματισθεί, και οι υπόλοιπες μέχρι πλήρους καλύψεως του Ελλαδικού χώρου, όπως ακούω τελευταία κι εύχομαι να το δω να γίνεται.
Λόγω επικαιρότητος αξίζει να ειπωθεί ότι από το 2022 έχει συνταχθεί και εγκριθεί από το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) και αναμένει την προώθηση της για υλοποίηση, ολοκληρωμένη μελέτη για την ολοκληρωτική αναδιοργάνωση και αναδιάταξη της αεράμυνας της χώρας, με φορείς, συστήματα, όπλα και βλήματα όλων των κατηγοριών και χαρακτηριστικών που είναι αναγκαία για την εξασφάλιση της χώρας από πυραυλικές και αεροπορικές επιθέσεις από επανδρωμένα και μη αεροσκάφη, μέχρι και βαλλιστικούς πυραύλους και «drones αυτοκτονίας». Έχουν προβλεφθεί και σενάρια απόπειρας κορεσμού της φιλίας αεράμυνας, όπως συνέβη πρόσφατα στο Ισραήλ.
Όπως είπα σε ανύποπτο χρόνο και δημοσίως όταν ήμουν Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, τις απειλές όταν διατυπώνονται πρέπει να τις ακούμε και να τις παίρνουμε στα σοβαρά, ιδιαιτέρως όταν ο απειλών έχει, ή λέει ότι έχει, την δυνατότητα. Κι έτσι κάναμε και στον τομέα αυτόν.
Τα παραπάνω είναι μόνο λίγα και ενδεικτικά από το σύνολο αυτών που έγιναν και θα συνεχίζουν να γίνονται, ελπίζω, τα χρόνια που θα έρθουν.
Η πρόοδος που επετεύχθη στα προγράμματα υποστήριξης του υλικού και των μέσων μας είναι εντυπωσιακή και σε ταχύτητα αλλά και σε ποσότητα, αφού κατά την τελευταία τετραετία κατόπιν ενεργειών του ΓΕΕΘΑ και των Γενικών Επιτελείων, συμβασιοποιήθηκαν 160 εξοπλιστικά προγράμματα, χρηματοδοτήθηκαν επιπλέον 75, και εγκρίθηκαν από το ΚΥΣΕΑ 137, σύμφωνα με τις πρόνοιες και τις διαδικασίες του ισχύοντος Εθνικού Αμυντικού Σχεδιασμού.
Δεδομένα, δηλαδή, που εμφατικά αποτυπώνουν την σημαντικότατη βελτίωση, ως προς την επαύξηση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Οι άνθρωποι
Σε ό,τι αφορά το ανθρώπινο δυναμικό και τις προσπάθειες ενίσχυσής του, συνεχίζεται η διαδικασία που εγκρίθηκε από την Κυβέρνηση και πάλι το 2020 κατόπιν εισηγήσεως μας, καθώς συνεχίζεται η πρόσληψη των 15.580 εν συνόλω για την πενταετία 2020-25.
Παράλληλα με όλα αυτά τα πολλά και πολύ σημαντικά πράγματα, και χωρίς να γίνει καμία απολύτως έκπτωση στην κύρια αποστολή τους, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στάθηκαν με απαράμιλλη συνέπεια στο πλευρό της ελληνικής κοινωνίας σε κάθε είδους δοκιμασίες, θεομηνίες, και φυσικές καταστροφές, αλλά και στην πανδημία.
Όπου και όποτε μας χρειάστηκε η πατρίδα, ανεξάρτητα από τις δυσκολίες και την φύση των γεγονότων, οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις ήταν, είναι, και θα είναι πάντα εκεί.
Για αυτό και θέλω ακόμα μια φορά, αν κι έχω αφυπηρετήσει, να ευχαριστήσω αυτό το υπέροχο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων και να του εκφράσω τον απεριόριστο σεβασμό μου, την βαθιά μου εκτίμηση, και την απόλυτη εμπιστοσύνη μου σε αυτό που κάνουν. Φυλάνε και προστατεύουν την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Το μέλλον
Οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι πραγματικά πολύ ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και πολύ, πάρα πολύ δύσκολος αντίπαλος για όποιον τις προσδιορίζει ως τέτοιον. Έχουν την δυνατότητα να διασφαλίζουν την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική ανεξαρτησία, έναντι εξωτερικών απειλών και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Και οι φίλοι, σύμμαχοι και εταίροι, αλλά και αυτοί που αυτοπροσδιορίζονται ως αντίπαλοι και επίβουλοι. Το διακύβευμα, λοιπόν, για το μέλλον είναι να παραμείνουν έτσι: ισχυρές και αποτρεπτικές!
Όταν εξαντληθούν όλα τα νομίσματα που έχεις ως Κράτος για να συναλλάσσεσαι στο άναρχο και ενίοτε επισφαλές διεθνές σύστημα, με άλλα λόγια όταν σου εξαντληθούν τα επιχειρήματα περί διεθνούς δικαίου, το οποίο πιστεύω, σέβομαι, υπηρέτησα, και υπηρετώ, όταν πάψουν να ισχύουν όλα αυτά τα οποία καθορίζουν την διεθνή τάξη, δηλαδή συμφωνίες, συνθήκες, πρωτόκολλα κλπ, τότε πρέπει να είσαι σίγουρος ότι έχεις στην τσέπη σου το μόνο διεθνώς αναγνωρίσιμο νόμισμα που εξασφαλίζει την εθνική επιβίωση με αξιοπρέπεια και όρους ισότητας με τους ανταγωνιστές σου. Κι αυτό δεν είναι άλλο από το νόμισμα της στρατιωτικής ισχύος. Το μόνο αξιόπιστο συναλλακτικό μέσον στο παγκόσμιο παζάρι της εθνικής επιβίωσης που το σέβονται όλοι. Κι έτσι είσαι επίφοβος αντίπαλος για όσους σε θεωρούν αντίπαλο και ελκυστικός εταίρος, σύμμαχος και φίλος για τους υπολοίπους.
Ας την έχουμε, λοιπόν, σε επάρκεια την Ισχύ κι ας μην την χρησιμοποιήσουμε ποτέ. Μακάρι να μην την χρησιμοποιήσουμε ποτέ!
Αρκεί να είναι εκεί, να ξέρουν όλοι ότι την έχουμε κι εμείς να διατρανώνουμε ότι αν χρειασθεί και ξέρουμε, και θέλουμε, και μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε, προκειμένου να συνεχίσουμε να ζούμε ελεύθεροι, ανεξάρτητοι, και αξιοπρεπείς.
Εξ άλλου, αυτό μάθαμε και από τους προγόνους μας. Μην μπερδευόμαστε με τα περίπου 70 συνεχή χρόνια ειρήνης που βιώνει η πατρίδα από το 1950 έως το σήμερα και μακάρι να τα χιλιάσει.
Πριν από αυτά, υπάρχουν κι άλλα 130 χρόνια που το Έθνος κοιμόταν και ξυπνούσε με το όπλο στο χέρι, για να έχουμε εμείς σήμερα αυτά που απολαμβάνουμε. Τίποτα δεν μας χαρίσθηκε! Τα 121.692 ονόματα που είναι χαραγμένα στο Μνημείο των Αθανάτων το οποίο κατασκευάσθηκε επί των ημερών μου στην Ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα αυτού και τα Πολεμικά Μουσεία ανά την επικράτεια με ναυαρχίδα το πολεμικό μουσείο των Αθηνών, αποτελούν τις κιβωτούς της μνήμης και των θυσιών των Ελλήνων για να ‘ναι ελεύθεροι.
Ο διάλογος των Μηλίων και των Αθηναίων πρέπει να είναι διαρκώς στον νου μας και στην στρατηγική μας σκέψη. Αυτός ο διάλογος είναι η πεμπτουσία των διεθνών σχέσεων ακόμη και σήμερα 2500 χιλιάδες χρόνια μετά. Και δεν προβλέπω ότι μπορεί να αλλάξει στο ορατό μέλλον._
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
[1] Το κείμενο αυτό αποτελεί προσαρμογή ομιλίας του Στρατηγού ε.α., Κωνσταντίνου Φλώρου, στην Αθηναϊκή Λέσχη, την 17η Απριλίου 20204.
[2] Λόρδος Πάλμερστον, ως προς το «copy right» του αποφθέγματος αυτού καθ’ αυτού και Θουκυδίδης και Πελοποννησιακός Πόλεμος ως αρχέγονη βάση τεκμηρίωσης όλων των μεταγενεστέρων.