Στον ελληνικό χώρο εντοπίζεται ένα σημαντικό κενό τόσο στην συγκέντρωση όσο και στην οργάνωση της πληροφορίας, των στατιστικών, και των δεδομένων για τον κόσμο του βιβλίου με ολιστική οπτική και επιστημονική μεθοδολογία. Με άλλα λόγια, υπάρχει έλλειψη ενός σημείου παροχής αξιόπιστης πληροφορίας και καλών πρακτικών, όπου θα μπορούν να ανατρέχουν οι ενδιαφερόμενοι για να οικοδομούν γνώση, αλλά και να αντλούν χρήσιμο περιεχόμενο σχετιζόμενο με τον κόσμο του βιβλίου.
Το γεγονός αυτό δεν είναι καινούργιο. Αποτελεί μια διαχρονική παθογένεια. Με την λειτουργία του ΕΚΕΒΙ υπήρξε μια οικοδόμηση ερευνητικής κανονικότητας που δεν αρκούσε πάντοτε για το πολυσύνθετο πλαίσιο του πεδίου. Οπωσδήποτε, όμως, η κατάργηση του ΕΚΕΒΙ έδωσε την χαριστική βολή σε κάθε συστηματική προσπάθεια εκπόνησης ερευνών και συλλογής στατιστικών από έναν εθνικό φορέα.
Από την άλλη πλευρά, ο κατακερματισμός του εκδοτικού και βιβλιοπωλικού κλάδου, ο άγονος ανταγωνισμός, και η έλλειψη κουλτούρας έρευνας στο πεδίο εν γένει δεν δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες διεξαγωγής συστηματικών ερευνών από συνδέσμους εκδοτών και βιβλιοπωλών, όπως συμβαίνει σε αρκετές χώρες. Τα τελευταία χρόνια, ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ) καλύπτει σε κάποιον βαθμό αυτό το σημαντικό ερευνητικό έλλειμμα διεξάγοντας έρευνες για το βιβλίο, την αναγνωστική δραστηριότητα, και τις εκδοτικές επιχειρήσεις. Πρόσφατα, στο πλαίσιο της 19ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) παρουσιάστηκαν στοιχεία από την βιβλιοπαραγωγή για την περίοδο 2009-2022. Φορέας υλοποίησης της έρευνας υπήρξε ο ΟΣΔΕΛ και τα δεδομένα προέρχονται μέσα από την Osdelnet, την βιβλιογραφική βάση του ΟΣΔΕΛ. Πάνω από μια δεκαετία ο κλάδος του ελληνικού βιβλίου δεν διέθετε επίσημα στοιχεία για την βιβλιοπαραγωγή, δηλωτικό γεγονός της ερευνητικής υστέρησης.
Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία της έρευνας βιβλιοπαραγωγής 2009-2022 που δημοσιεύθηκαν από τον ΟΣΔΕΛ και ανακοινώθηκαν στο πλαίσιο της 19ης ΔΕΒΘ φαίνεται ότι από το 2009 έως και το 2012 η ελληνική βιβλιοπαραγωγή (παρουσιάζει καθοδική πορεία. Στην συνέχεια, από το 2012 όπου εντοπίζεται το χαμηλότερο επίπεδο της βιβλιοπαραγωγής (9.037 τίτλοι -1η έκδοση και επανέκδοση) έως το 2015 παρουσιάζεται σχετική σταθεροποίηση στον παραγόμενο αριθμό τίτλων (κάτω από τους 10.000 τίτλους) ενώ το 2015 ξεκινά η ανοδική πορεία της βιβλιοπαραγωγής μέχρι και το 2019 (11.800 τίτλοι – 1η έκδοση και επανέκδοση). Η ανοδική αυτή πορεία ανακόπτεται το 2020, καθώς ο παράγων Covid-19 επηρεάζει την βιβλιοπαραγωγή. Τα έτη 2021 και 2022 σηματοδοτούν την αύξηση της βιβλιοπαραγωγής, η οποία το 2021 φθάνει στο ανώτερο σημείο της (13.552 τίτλοι – 1η έκδοση και επανέκδοση) για την εξεταζόμενη περίοδο 2009-2022. Στο προσεχές διάστημα αναμένεται η αναλυτική παράθεση των στοιχείων βιβλιοπαραγωγής από τον ΟΣΔΕΛ. Η έρευνα αυτή εκτός από το να αποτυπώσει βασικά στοιχεία για την βιβλιοπαραγωγή του έντυπου βιβλίου προσθέτει νέα ερευνητικά ερωτήματα που αποτελούν απότοκα της ψηφιακής μετάβασης (eBooks, digital audioBooks, πρώτα εγχειρήματα καταγραφής της αυτοέκδοσης).
——————————————————————-
Το υπόλοιπο κείμενο δημοσιεύεται στο τεύχος Οκτωβρίου – Νοεμβρίου 2023 του Policy Journal.